“Regisseur van je eigen bestaan” – het is een slogan die ik regelmatig tegenkom op posters in de gebouwen van zorgorganisaties. Een slogan die op gekleurde polsbandjes is gedrukt voor de werknemers van deze organisaties. Op het eerste gezicht een mooie basishouding voor de hulpverlener maar ook als doel voor de cliënten. Regisseur zijn van je eigen bestaan betekent vooral zelf volledig verantwoordelijkheid nemen voor wat er in je bestaan gebeurt. Helaas blijkt de praktijk van deze nogal weerbarstig…

begin bij jezelf

Bij een gezinsopname begin ik vaak met een intakegesprek met het hele gezin. Aan het begin probeer ik altijd uit te leggen dat ik niet op zoek ben naar een schuldvraag, maar dat ik het belangrijk vind dat ieder gezinslid bewust wordt van zijn of haar eigen gedrag.

De vraag die ik als eerste stel aan ieder gezinslid is: wat doe jij of heb je gedaan waardoor er een gezinsopname nodig is? In het antwoord wordt de oorzaak vaak gelegd bij de ander. Regelmatig wijst een gezinslid naar een ander. Niets vervelender dan de ander als oorzaak te zien en daar het geluk binnen het gezin van af te laten hangen. De ander kan je niet gelukkig maken, dat weet iedereen, maar in de praktijk voelt dat heel anders. Ze maken in feite de ander de regisseur van hun eigen bestaan.

Deze eerste vraag resulteert dan ook regelmatig in verwijten over en weer. Toch blijf ik de vraag stellen en probeer het gezinslid de focus op zichzelf te leggen. Men is zo gewend om naar de ander te wijzen, dat het wachten op het ‘juiste’ antwoord soms lang kan duren. Door er de tijd voor te nemen en ieder gezinslid dezelfde vraag te stellen, komt het proces om over jezelf na te denken op gang, zeker als er één eerlijk durft te kijken naar zichzelf. De andere gezinsleden gaan dat dan ook meer doen.

Het mooie hieraan is dat de strijd en verwijten verdwijnen en er begrip ontstaat en emoties loskomen. De gezinsleden krijgen het gevoel dat er oplossingen komen, want ze zijn daarvoor niet meer afhankelijk van de ander. Er wordt naar elkaar geluisterd omdat daar ruimte voor ontstaat. Op deze manier probeer ik in het intakegesprek de eerste stappen met het gezin te zetten om ‘regisseur van je eigen bestaan’te worden.

een pittige opgave

Ben ik eigenlijk zelf nog wel de regisseur van mijn bestaan? Een belangrijke vraag die ik ook steeds vaker aan mijzelf probeer te stellen is: wat doe ik waardoor ik in deze situatie zit en wil ik in deze situatie zitten? Het kan een tijd duren voordat ik een antwoord heb.

Het is dan lastig om los te komen van het patroon waarbij ik de ander als eerste oorzaak zie van de moeilijke dingen in mijn leven. Een antwoord dat slaat op mijzelf, een antwoord dat het begin is van een leven waarin ik zelf de regisseur ben, zelf de verantwoordelijke ben en ook dus alleen maar zelf de oplossingen kan bedenken. Dat is geen makkelijke opgave. Door de vraag te spiegelen aan mijn eigen privéleven en mijn familie, begrijp ik hoe ingewikkeld het kan zijn voor mijn cliënten op hier direct antwoord op te geven.

De slogan “Regisseur van je eigen bestaan”, is wat mij betreft een mooie uitspraak, maar lijkt in de praktijk een moeilijke opgave. Tegelijk is het ook een mooi proces om aan te gaan, voor mijzelf en voor mijn cliënten.

Deze blog is door Petra geschreven in december 2017, maar blijft actueel.